Хэн нэгэнд үнэн хайртай байх гэдэг...
Хэн нэгэнд үнэн хайртай байна гэдэг
Хэтэрхий гунигтай
Түүнгүйгээр амьдарч чадахгүйгээ мэдэрнэ гэдэг 
Түгшүүртэй,
Нэг л түгшүүртэй
Хайр гэдэг бол жаргалтай айдас юм
Хайрлана гэдэг бол
Хайч аваад нүдээ өөрөө сох хатгахын нэр юм
Тэгээд тэмтчин тэмтчих атлаа
Тэмүүллээсээ зүүгдэн зүүгдэн урагш алхахуй юм
Зүүдээ өөрөө зохион байж үзээд
түүндээ үхтлээ итгэхийн нэр юм
Зүрхээ өөрөө атгаж тавиад л, атгаж тавиад л
Цусыг нь зөөлнөөр шүүрүүлэхүй юм
Хэн нэгнийг хайрлана гэдэг
Хэмжээлшгүй өндөрт гарахын нэр юм
Хэмжээлшгүй өндрөөс унавал бяц үсрэхээ мэдэх ч
Хэзээ ч цуцалгүй дээш авирах зориг юм
Энэ бол дэндүү олон түлхүүр нь зүүлттэй ч, цоожтой байгаа
амьдралын, цор ганц, хэзээд нээгдэхэд бэлэн хаалга юм
Энэ бол
Нэг орсон хүн эргээд гарч чаддаггүй
асар харанхуй гүн хонгил доторх,
хаа ч юм бэ чимээ өгөн дуугарах
аяар аяархан зовлонт инээд юм.

Гэрэлтэй цонх

Үдшийн бүрий ноёлож өдөр шөнөөр солигдоход

Үүрэглэх нойроо үл тоож

Үүдэн хоймортоо хараа бэлчээн

Үзэмж гоо бүсгүй сууна

Өнгөрсөн бүхэн нүдний өмнө сүүмэгнэн үзэгдэхэд

Өр зүрхний амрагаа харуулдан хүлээнэ

Хань болох зүйл юу ч үгүй

Харанхуй өрөөг гэрлээр дүүрэгсэн ч

Хагдарсан цэцэг шиг сэтгэлээ

Харин яаж гэрэлтүүлэх вэ ?

Гэрэлтэй цонх харанхуй орц

Гэгээ татаагүй бүсгүйн сэтгэл

Хаачсан нь үл мэдэгдэх

Хархүү түүнийгээ хүлээнэ.

Харин залуу энэ шөнө

Хань гэргийдээ бус

Энгэсэг ханхалуулсан сул энгэрлүү

Харц унаган хөлчүүрхэнэ.

Гэрэлтэй цонх харанхуй гудамжинд сүүмийнэ

Гэмгүй нэгний сэтгэл

Гэтэлж барамгүй зовлонгоо үл тоож

Гэргийн бахархалаа нандигнан тээнэ. 

Үзэсгэлэнтэй залуу

Өглөө болгон алхадаг танил болсон замаараа чихэнд минь хоногшиж үлдсэн дуугаа сонсоод урьдын адил алхалаа. Гэрээсээ гараад автобусны буудал явдаг яг энэ замаар би 5 жилийн турш өглөө болгон 7 цаг 20 минутанд зөрөн өнгөрөх хүмүүсийг үл анзааран алхалдаг. Нар тусаж амжаагүй жавартай өвлийн өглөө хань бараа үгүй чихэвчээ зүүж алхахдаа ч айдас гэдэг зүйлийг огтоосоо мэдэрдэггүй минь аль хэдийнээ энэ замаар явсаар дасал болсоныг минь илтгэнэ.Харин энэ өглөө бүх зүйлс өмнөхөөсөө огт өөр байлаа. Үргэлж алхадаг замаараа алхалж үргэлж суудаг автобусандаа суусан хэдий ч харах нүд минь өөрийн эрхгүй хаа нэгтэйгээс нүдэнд минь тусах өндөр нуруутай эрхэм дээр тогтолоо. Автобусны 10 минутын дурлал өсвөр наснаас минь эхлээд үе үе тохиолддог байсансан. Урдаас нь биш ардаас нь харсан нэгний өргөн биш ч өөртөө таарсан нуруу, үл ялиг тоос татсан пальто, хар үс, өндөр нуруу хаана ч  билээ үнэртсэн санагдах танил хэрнээ нэр оноож чадахгүй үнэр. Хоёрхон алхамын өмнө зогсох тэр хүн анхаарлыг минь юунд ингэж татна вэ ? Магадгүй бүх л хүн автобусны урд талруу харж зогсоход тэр л ганцаараа автобусны ард талруу харж зогссонд юм бол уу ?  эрчээрээ урагшаа явах автобусанд хүн бүхэн тэнцвэрээ олж ядан чадах ядахаараа хичээн явхад ганцаараа арагш харан явах тэрэнд хэцүү байдаггүй юм байхдаа. Бодол болон зогсож байтал автобус ээлжит буудал дээрээ зогсож ихэнх хүмүүс буухтай зэрэгцэн хүнгүй үлдсэн хоосон сандалруу том том алхалаад нөгөө хүн чинь суучихлаа. Ардаасаа тааварлашгүй харагдах түүний царай энэ мөчид нүдэнд минь тусна. Үнэндээ бусдаас онцгойрох юм байсангүй ээ. Бага зэрэг өндөр хамар, заагалтаж халтардсан нүдний шил, бага зэрэг барзгар нүүр, хүнхэр нүд жижигхэн давхараа бусдын л адил жирийн залуу. Гэтэл тэр суусан даруйдаа үүрч явсан цүнхээ ухлаа. Жаахан замбараагүй цүнхээ ухан байж зузаан хавтастай ном гаргаж ирээд  уншиж эхэллээ. Энэ л мөчид би энэ хүнийг яагаад бусдаас илүүтэй анзааран харсанаа ойлгох шиг. Нэрийг ч мэдэхгүй зүсийг нь хальтхан харсан тэр эрхэм гартаа барьсан зузаан хавтастай номоо нээх мөчидөө хорвоо ертөнцийн хамгийн эрхэм нандин зүйлийг өөрөөсөө хүртэл харамлах мэтээр зөөлөн басхүү энхрийгээр эргүүлнэ. Хуудас бүрийг нь эргүүлээд, уншиж байсан хэсэг нь бололтой улаан хавчуурга цухайсан хэсгийг уншиж эхэллээ.Тэр залуу автобусанд бус атганд байх номондоо энэ мөчид яг нүдний минь өмнө уусан орохнуу гэлтэй. Хорвоо ертөнцөөс хальж гараад хаашаа ч хамаагүй миний мэдэхгүй ертөнцрүү уусан орох шиг. Харц нь хуудас бүхэн дээр хараар дурайсан үг нэг бүрийг анхааралтай уншиж, өөрий өөртөө давтан амандаа зөөлөн шивнэнэ. Урт нарийхан хуруу нь мөр бүхэн дээр зөөлөн гүйж, ухаан бодол нь номон дотороо тэнүүчилнэ. Харцаа салгаж үл ядан хаа яваагаа ч  анзааралгүй гоо үзэмжийг булаасан номонд дуралсан залууг харахдаа болдлогсон бол би өөрөө тэр номны оронд байхсан гэж хүсэх шиг. Тэр агшиныг илэрхийлэх ганцхан үг. Үзэсгэлэнтэй. Номонд тэр тусамаа ном уншиж байгаа эр хүнд хамгийн ихээр зохицохгүй үг мэт боловч тэрхэн агшинд миний толгойд хамгийн түрүүнд буусан ганц л үг. Харц ухаан бодлоо жижигхэн хэдий ч бүхий л ертөнцийг өгүүлсэн гагцхүү дурлаж чадсан нэгэнд л өөрийгөө нээдэг нууцлаг хэрнээ сэтгэл татам номын ертөнцөд ууссан тэр залуу хорвоогын хамгийн үзэсгэлэнтэй оршихуй байлаа.

Үстэй малгайн дороос
Үстэй алчууран дотроос
Уруул нүд харагддаггүй болохоор
Өвөл чамд гунигтай санагддаг уу ?
Өвөл надад гунигтай санагддаг.

Цасанд даруулж бөхийсөн хүмүүс
Цантсан, бүрхүүлт,бүүдийсэн хүмүүс
Царайгаа харуулалгүй гудамжинд зөрөх
Царайлаг ч байж мэдэх хүмүүс

Өө өвөл чамд гунигтай санагддаг уу ?
Өвөл надад гунигтай санагддаг

Хүйтнээс нуугдсан дулаахан үг
Хүмүүсээс ичсэн нүцгэн модод
Хаана байна, тэр улаан ногоон?
Хаа сайгүй л цагаан...цагаан.

Өвөл чамд гунигтай санагддаг уу ?
Өвөл надад гунигтай санагддаг.
1999 он.Л.Өлзийтөгс

Өөрийг тань би үзэн ядаж чаддаг
Өөр хэнийг ч биш, ганцхан таныг зүүдэлж хонодог
Өргөстэй цэцгийг надад та л бэлэглэж зүрхэлсэн
Өвдөхдөө би харин дахиж хатгуулахыг хүссэн 

Зам дээр чинь зогсоход инээмсэглэлтэйгээ хөшихөд
Задгай гал шиг сэтгэл минь ассан даруйд унтархад
Завсрын нэгэнд тоолж далласаар та холдоход
Зангирсан дусал нулимсанд бүдрээд нэг босоход
Тэвэрт минь та хэзээ ч багтаагүй юм шиг
Тэнэгхэн үгэнд чинь би хууртаагүй юм шиг
Хүзүүний минь үнэрийг та мэдээгүй юм шиг
Хүсэл, тачаал биднийг тойрсон юм шиг
Халааснаасаа би цаас хаях мэт
Харцнаасаа ганц таныг хасахад
Өврөөсөө би мөнгө гээх мэт
Өрцөөсөө гагц таныг хасахад
Цэлмэг атлаа хоосорсон сэтгэл рүү минь
Цэцэг ганц нэгийг шидэцгээхэд 

Өөрийг минь та л үзэн яддаг байж гэж
Өнөөх л хайртай сэтгэлдээ шивннэм.

Зүүдэн дэх үхэл

Хамгийн аймшигтай мөч, харанхуйд уусан шингэхээ харахтай адил байсан.  Чив чимээгүй бас манантан дунайртсан өрөөний голд өөрөөсөө өөр ханьгүй зогсоно. Хаашаа л харна танил биш орчин зэвхий даасан хүйтэн мэдрэмж төрнө. Хөдлөх гэж оролдох бүрт минь хаа нэгтэйгээс нүдэнд үл үзэгдэх зүйлээр хүлж орхиж, гар, хөл, бие минь тэр чигтээ ямар ч хөдөлгөх боломж алга . Тусламж эрэн хоолойныхоо хэрээр орилохыг хүссэн ч  хоолой минь үл гарна. Хий дэмий тэндээ нулимс дуслуулан зогсоно

Гэв гэнэт хаа  нэгтэйгээс хайртай ээжийн минь уйлах дуу сонсогдлоо. Хэзээ ч ийм гачлант хоолойг сонсож байсангүй. Цурихаран уйлж зүрхнийхээ гүнээс ганцхан миний нэрийг дуудна.

Яагаад уйлаад байгаа юм бэ? Ээжээ охин нь энд байна ш дээ битгий уйлаач дээ.

Хоолой минь үл гарах болохоор зөвхөн өөрий өөртөө л дотроо чангаас чанга хашгирна. Ээжийн минь нүднээс урсах нулимс тэнгэрээс буух хур бороо адил хацар дээр минь буухад цочсондоо бас айсандаа болоод гацаж орхилоо.

 Яагаад ийм хүйтэн байгаа юм бэ? Яагаад таны минь нулимс ийм хүйтэн байгаа юм бэ ? Ээжээ.

Хүний нулимс бүлээн байдаг биздээ гэтэл яагаад таны нулимс ийм тэсгэм хүйтэн байгаа юм бэ ? бодол дотороо хариултаа үл олж ядан тэнүүчилэхэд хаа нэгтэйгээс танил бус нэгний хоолой  ‘Чи үхсэн’ гэж хэллээ.

Тийм ээ би үхэж, үхэл миний хамгийн эртний хамгийн үнэнч найз минь намайг авч оджээ. Гэхдээ эиэ мөчид огтхон ч айхаа боличихлоо. Үхэл намайг авч одсон ч үлдэж хоцрогсод дунд минь бас орхичихож. Хамгийн хайртай бүхнээсээ хаашаа ч юм эргэж ирэхгүйгээр одохдоо бид хамгийн хэрцгийгээр саладаг бололтой. Дурсамжыг минь шинэхэн мэт үлдээгээд дурсах тоолондоо шаналаг гэсэн шиг, дуугүй зовлогоо нойрсуулаад оддог юм байна.

Харамсаж байна. үхсэндээ биш, үхэхийнхээ өмнө юу ч хийж чадаагүй дээ. Харамч нэгэн байж хариу нэхэлгүй өгдөг байсан хайрын тань оронд  хангалттай юу ч хийж чадаагүй дээ. Одоо ч гэсэн хүйтэн нулимсанд тань норон бээрсэн биетэйгээр чичирхийлэн зогсохдоо, хийж чадаагүй бүхнийхээ төлөө, хэлж чадаагүй бүхэндээ харамсаж байна. Хэзээ хэзээнээс илүү дулаахан байдаг таны минь сэтгэл хэнэггүй охиноо алдахдаа хөрөж орхиод, хүв хүйтэн нулимасыг илэрхийлэн болгон дуслуулж байгаа юм уу ? Ээжээ

Үхэлийн талаар зүүдэлсэн анхны  биш бас сүүлийн ч биш зүүд минь энэ байлаа. Сэрсэнээсээ хойш бодол болон хэвтэхдээ би зүүд байсанд нь талархаж бас бага зэрэг гуниглах шиг. Өдөр бүр дэмий балай замбараагүй зүйлсийн талаар бодохдоо зуршил адил үхэлийн талаар боддог юм. Гэхдээ энэ нь үхлийг хүсэн тэмүүлсэндээ бус амьдралд тэмүүлсэндээ төрсөн цагаасаа эхлээд найзалсан урвашгүй эртний анд минь надтай уулзахаар ирэхэд хэрхэн харамсахгүй байх вэ гэсэн бодол, магадгүй үүнийг бичин сууж байгаа би яг одоо ч үхэж болно. Гэхдээ одоо эсвэл маргааш үхэх байсан ч хамгийн гол нь харамсахгүй байх, төгснө гэдэг нь тодорхой болохоор төгсгөлөөс өмнө амьдралаа илүү ихээр хайрлаж, биднийг хайрладаг нэгнийг илүүтэй ихээр хайрлах нь хийж чадах хамгийн зөв зүйл байлтай. Харамсахгүйн тулд хайртайгаа хэлж, харамсахгүй нь тулд хүссэн бүхнээ бүтээ. Үхсэн хойноо ч чамайг хайрладаг нэгэнд амьд мэтээр дурсагдахын тулд зүгээр л хангалттай ихээр хайрла.

Өдөр бүр үхэх талаар боддог минь гагцхүү амьдралд илүү ихээр татагдсаных, амьдрал хэзээ ч хангалттай санагддаггүй болохоор амьдарч эхлэхээсээ өмнө үхэхгүйн тулд аз жаргалыг хором мөч бүхэнд бүтээцгээе. 

Add caption